Jakie są stawki akcyzy na poszczególne towary?

Podatek akcyzowy ma dość niezwykły charakter wynikający z celów, jakie przyświecają państwu przy jego nakładaniu. Jednym z nich jest ograniczenie konsumpcji produktów uznawanych za szkodliwe dla zdrowia (alkohol i papierosy), drugim – zwiększenie wpływów do budżetu Państwa. Ten pierwszy nazywany jest celem niefiskalnym, drugi fiskalnym.

Akcyza wzbudza kontrowersje, bo wzbudzać musi. Jest ona podatkiem pośrednim, pobieranym od firm, ale przerzucanym na klienta końcowego, ponieważ musi on płacić wyższą cenę za kupowane dobra. O ile można by doszukać się mniej lub bardziej szlachetnych intencji w podnoszeniu w ten sposób cen alkoholu czy papierosów, o tyle już obciążanie akcyzą paliwa albo węgla i koksu musi budzić mieszane uczucia. Za te dobra, niezbędne wszystkim (także tym, którzy nie posiadają samochodów, ale jeżdżą publicznymi środkami transportu i korzystają z energii elektrycznej) musimy płacić więcej, bo w ten sposób państwo zwiększa swoje dochody, by móc finansować cele, z którymi podatnicy zgadzają się lub nie.

Podatek razy dwa i jeszcze trochę

Akcyza jest przy tym niezależna od podatku VAT, działającego niemal identycznie. Kupując litr benzyny, płacimy więc cenę tego produktu plus podatek VAT plus akcyzę. Dwa podatki przy okazji jednego tankowania! Dwa? Zaraz, zaraz – cena powstaje tak: do ceny produktu firma dolicza akcyzę i dopiero do tej sumy dodaje VAT. Czyli: nie dwa podatki, a dwa i trochę, bo gdyby nie akcyza, kwota VAT byłaby niższa. Z równym powodzeniem można by nałożyć akcyzę na etykiety na piwo: konsument płaciłby wtedy jeszcze więcej.

Biedny płaci tyle, ile bogaty

Być może gdyby wpływy budżetu z podatków dochodowych PIT i CIT były wyższe, akcyza mogłaby być niższa, ale nie jest. Podatek ten, istniejący w Polsce od 1993 roku, nie jest dziś zresztą wyłączną sprawą państwa polskiego. Minimalne progi akcyzy ustala Unia Europejska, niespecjalnie się przy tym przejmując różnicami w dochodach obywateli poszczególnych krajów. W rezultacie Polak zarabiający ¼ tego, co Niemiec, płaci podobną akcyzę. Poszczególne państwa mogą regulować wysokość podatku akcyzowego, ale pod warunkiem zachowania obowiązującego we wszystkich krajach unijnych minimum.

Ile wynoszą stawki akcyzy w Polsce

Tabela stawek akcyzy dostępna na stronach Ministerstwa Finansów liczy obecnie 35 pozycji, z czego zaledwie trzy to stawki zerowe: za biogaz, wodór i biowodór do napędu silników spalinowych oraz wyroby nowatorskie.

Nie będziemy oczywiście przytaczać wszystkich stawek, wymieńmy te najistotniejsze:

• węgiel i koks – 1,28 zł za GJ
• benzyny silnikowe – 1540 zł za 1000 l
• oleje napędowe – 1171 zł za 1000 l
• oleje napędowe przeznaczone na cele opałowe – 232 zł za 1000 l
• oleje opałowe lekkie – 232 zł za 1000 l
• oleje opałowe ciężkie – 64 zł za 1000 l
• oleje smarowe – 1180 zł za 1000 l
• skroplone paliwa gazowe do silników napędowych – 670 zł za 1000 kg
• gaz do celów opałowych – 1,28 zł za GJ
• alkohol etylowy – 5704 zł za hl 100% vol.
• piwo – 7,79 zł za hl °Plato
• wino i napoje fermentowane – 158 zł za hl
• cydr i perry o mocy ≤ 5% obj. – 97 zł za hl
• papierosy – 206,76 zł + 31,41% maks. ceny detalicznej za 1000 sztuk
• tytoń do palenia – 141,29 zł + 31,41% maks. ceny detalicznej za kg
• samochody osobowe o poj. silnika > 2000 cm3 – 18,6% podstawy opodatkowania
• pozostałe samochody osobowe – 3,1% podstawy opodatkowania

Aby akcyza mogła być pobierana, niezbędne są mechanizmy zabezpieczające i kontrolne. Należy do nich między innymi banderolowanie spirytusu, wina i papierosów. Dochodzi do tego cała logistyka towarów akcyzowych, a więc m.in. składy celne i podatkowe, śledzenie przewozów itp.